رنگرزی, مقالات

رنگها و رنگ آمیزی الیاف

رنگها و رنگ آمیزی الیاف

رنگ عنصر جدایی ناپذیر طبیعت است. انسان از دیر باز رنگ را در جشن ها و مراسم گوناگون خود به کار می گیرد و رفته رفته شیوه های متعدد بدست آوردن رنگ از طبیعت را می آموزد. از این رو سرآغاز رنگ رزی در اعصار کهن پنهان مانده و نمی توان تاریخ مشخصی برای آن تعیین نمود. ولی مسلم است که با پیشرفت جوامع بشری، شیوه های سادة رنگ آمیزی به فنون پیچیده مبدل شد. آثار باقی مانده از مردمان غارنشین دوران کهن به خصوص نقاشیهای درون غارها که به اشکال گوناگون رنگ آمیزی شده اند مؤید قدمت دیرینة آشنایی انسان با رنگرزی است. بنا به نظر پژوهشگران، تمدن های کهن آسیا، مانند چین، هند و ایران از حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد با موادی که برای رنگرزی الیاف پشم و ابریشم به کار می رفت آشنایی داشته اند و از آنها به بهترین شکل استفاده کرده اند.

به طور کلی موادی که برای رنگرزی الیاف استفاده می شود شامل دو دسته مواد طبیعی(سنتی), مواد مصنوعی (شیمیایی) می باشد.

رنگهای طبیعی

به 3 گروه رنگهای گیاهی، جانوری و فلزی تقسیم میشوند.

۱- مواد رنگرزی گیاهی

  • روناس
  • پوست گردو
  • برگ مو
  • پوست انار
  • بقم
  • بزغنج
  • جفت
  • نیل (لاجورد)
  • زعفران
  • توت سیاه
  • کاه
  • گندل
  • سماق
  • وسمه
  • گلرنگ
  • آلبالو
  • اسپرک

۲- مواد رنگرزی جانوری

  • قرمز دانه: حشره ای شبیه کفش دوزک که بر روی درختان خانواده انجیر زندگی میکند این حشره ماده صمغ مانندی ترشح میکند. به رنگهایی که از قرمز دانه بدست می آید لاکی نیز گفته میشود.

۳- رنگهای فلزی

این رنگها از ترکیبات فلزی بدست می آید و به صورت طبیعی یافت میشود مثل اکسید آهن (اخرای زرد وسرخ)، اکسید زرد سرب (مردار سنگ)، آبی لاجوردی و آبی پروس.

دندانه: موادی هستند که برای تثبیت و رنگ پذیری بیشتر الیاف استفاده میشوند. حتی رنگهای طبیعی بدون استفاده از دندانه ها جذب الیاف نشده و از ثبات کافی برخوردار نخواهد بود.

دندانه ها به دو دسته نباتی و معدنی تقسیم میشوند.

دندانه های نباتی از بعضی از گیاهان تانن دار بدست می آیند. مانند مازوها برای تهیه های رنگهای سیر استفاده میشود.

دندانه های معدنی: زاج ها مهمترین مواد دندانه ای هستند که به صورت زاج سفید و زاج سبز و زاج کبود یافت میشوند.

رنگهای مصنوعی

به رنگهایی گفته میشود که از مواد شیمیایی و مصنوعی تهیه میشوند و به دو دسته رنگهای جوهری و کرومی تقیسم میشوند.

رنگهای جوهری یا آنیلینی یا رنگهای فرار در عرف قالیبافی به رنگهای جوهری معروف هستند.

رنگهای کرومی یا دندانه ای از دندانه کروم (بیکرومات پتاسیم ) تهیه میشوند.

اسامی بعضی از رنگهای رایج مورد مصرف در فرش ایران:

آبی سیر، آبی متوسط ، آبی روشن، الماسی تیره، الماسی روشن، بادامی، بژ، ترمه ای، پیازی، خاکی روشن، خاکی سیر، خردلی، چناری، دارچینی، دوغی، طلایی، عنابی، زیتونی روشن، زیتونی تیره، زرشکی، سبز روشن، سبز سیر، سفید، سورمه ای، شتری، شویدی، شیری، لاکی، لاکی سیر، فیلی، قهوه ای روشن، قهوه ای تیره، ماشی، موشی روشن، موشی سیر، مشکی روشن، مشکی تیره، نخودی، نقره ای روشن، نقره ای تیره، نیلی، آجری، ارغوانی، صورتی، پیازی، یاقوتی، جگری، چهره ای، مله ای، چمنی، ساقه چناری، مغز پسته ای، بنفش و عبایی.

سبد خرید فروشگاه
نوار کناری